|
Πρωτογενώς και πρωτίστως, να ευχαριστήσω πάντοτε καρδιακά, τον οικείο Μητροπολίτη, τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Πειραιώς, για την ευλογία που μας δίνει να ομιλούμε στη δική του περιοχή και βεβαίως και κατ᾽ εξοχήν τους εφημερίους και τον προϊστάμενο του ναού εδώ για την αγάπη που είχαν να μας προσκαλέσουν.
Όπως είπαμε, όλες οι ομιλίες αυτές αναφέρονται στο χώρο του Αγίου Κωνσταντίνου και στο Διάταγμα των Μεδιολάνων. Αν θέλετε, αυτήν την ομιλία που θα σας κάνω να την χαρακτηρίσω με έναν τίτλο, περίπου να ξέρετε τι θα λέγαμε, θα το έλεγα με τον εξής τίτλο: «Από τον θρύλο στην ύβρη». Θα καταλάβετε μετά τι σημαίνει αυτό που λέω. Και φυσικά δεν μπορώ να κάνω αλλιώς, δεν γίνεται αλλιώς, δεν μπορώ να μιλήσω για τον Άγιο Κωνσταντίνο και τη μητέρα του απλώς θεωρητικά, επιστημονικά, ιστορικά, θα το κάνω όσο μπορώ, όσο το επιτρέπουν οι δυνάμεις μου. Αλλά ξέρετε, επειδή αυτός ο τόπος, η Πόλις του Κωνσταντίνου χαρακτηρίζει τη ζωή μας, από εκεί προέρχομαι, ποτέ δεν μπορώ να μιλήσω γι᾽ αυτόν, χωρίς να βάλω μια βαθιά συμμετοχή, σ᾽ αυτό το γεγονός, από όπου ξεκινήσαμε να συναντούμε τον Άγιο Κωνσταντίνο.
Η Πόλις του Κωνσταντίνου, η Κωνσταντινούπολις. Η Πόλις όπου μας δίνεται η ευκαιρία, εμένα προσωπικά, να γνωρίσω τον Άγιο Κωνσταντίνο και τον γνωρίσαμε τον Άγιο Κωνσταντίνο πρώτα - πρώτα, ως θρύλο. Ξέρετε, άλλο να ακούς για τον Άγιο Κωνσταντίνο και άλλο να ζεις ένα θρύλο, μια παράδοση, κάτι συγκλονιστικό σε μια καθημερινότητα. Εκεί δεν ακούγαμε απλώς για τον Άγιο Κωνσταντίνο, ήταν το βίωμά μας. Γεγονότα και ιστορίες που ήταν θρύλοι και είχαν γραφτεί γύρω από το όνομά του, χαρακτήριζαν το είναι και την παιδική μας ηλικία. Αυτό που λέει και ιστορικός ακόμη το αναφέρει. Όταν χάρασσε την Πόλη ο Άγιος Κωνσταντίνος, για να βρει τα όριά της, πριν απ᾽ αυτόν προηγείτο ένας Άγγελος. Κι όταν του είπαν οι άλλοι, διότι δεν έβλεπαν τον Άγγελο, [μόνο] ο Άγιος τον έβλεπε, μέχρι που θα μας πας; Θα είναι μακριά τα σύνορα που θα χαράξεις; [Τους] λέει, δεν τα χαράσσω εγώ, θα ακολουθήσω αυτόν(!) που προηγείται [εμού]. Αυτό, για μας, ήταν μια ζωντανή ιστορία. Ζούσαμε στην Πόλη που χαράχτηκε από έναν Άγγελο. Και η ζωή του Αγίου Κωνσταντίνου και αυτή η Πόλη δεν ήταν ένας τυχαίος τόπος. Ήταν «Ο» Τόπος, για μας! Ήταν θρύλος, που πιάνει την παιδική καρδιά και την κάνει να αλλάζει ολόκληρη. Και να λες, που ζω;! Σ᾽ έναν τόπο που είναι θρύλος!
Οι χρησμοί, οι θρύλοι, οι παραδόσεις. Τα κείμενα πάνω απ᾽ τον τάφο του, που λένε κάποιες παραδόσεις ότι βρέθηκαν. Που δίνουν προφητείες, που χαρακτήριζαν τη ζωή μας. Αυτό που γινόταν σε κάθε χώρο. Πάντοτε θυμόμασταν και γελούσαμε, με την άλλη άκρη της Κωνσταντινουπόλεως, την Ασιατική, που είναι η Χαλκηδόνα, όταν ξέραμε πως είχανε πει σ᾽ αυτό το χώρο, ότι αυτή είναι η χώρα των τυφλών. Δεν έβλεπαν την ομορφιά της Πόλης και μείναν απέναντι. Ήταν για μας η χώρα των τυφλών.
Όλα ήταν Άγιος Κωνσταντίνος! Τα πάντα! Ακόμη και πράγματα που φαίνονται συμβολικά. Το σύμβολο της Αυτοκρατορίας της ανατολικής Ρωμαϊκής δεν είναι ο δικέφαλος αετός; Αυτό είναι σύμβολο. Αυτό για μας ήταν μια παρουσία. Δεκάδες αετοί, μεγάλοι, πετούσαν πάνω απ᾽ τα κεφάλια μας στην Πόλη. Δεν λέγαμε: είναι η χώρα του συμβόλου του δικεφάλου. [Λέγαμε:] είναι η χώρα των υψιπετών αετών. Και πόσα τέτοια, που χαρακτηρίζουν τη ζωή ενός παιδιού, να νιώθει έναν θρύλο. Στην Πόλη, όταν μπαίνεις, στην Πόλη του Κωνσταντίνου, μπαίνεις παραδοσιακά από δύο πλευρές. Η με το τρένο από την ξηρά, η με το καράβι από τη θάλασσα. Απ᾽ τον Κεράτιο κόλπο. Ας αφήσω το αεροπλάνο, δεν υπήρχαν τότε πολλά.
Ο λαός εκεί, όλα τα ᾽κανε όμορφα. Λέγαμε, τι όμορφα είναι τα δειλινά στην Πόλη. Οχι, είναι ο Άγιος Κωνσταντίνος που έκανε τέτοια δειλινά. Τα περίφημα δειλινά της Πόλης. Μα είναι το φυσικό γεγονός. Οχι, είναι η χάρις του Αγίου Κωνσταντίνου. Μα τι ωραία είναι η ευωδία εδώ πέρα. Όταν μπαίνουμε από το Γαλατά στην Πόλη, μήπως μυρίζει τηγανιτή παλαμίδα; Οχι, όχι, όχι, τι λέτε τώρα. Εδώ είναι η χάρις του Αγίου Κωνσταντίνου. Μα τι ωραία είναι να μπαίνεις εκεί από το τρένο, που είναι το Σίρκεντζι και κάτι άλλο μύριζε. Οχι, ο Άγιος Κωνσταντίνος. Μετά από τέτοια εμπειρία, είσαι πια μπολιασμένος μ᾽ ένα θρύλο, και νιώθεις ότι έχεις μια υποχρέωση.
Και όταν θα φτάσεις στον άλλο θρύλο, να σε πάνε στην πλατεία, εκεί που έγινε η επανάσταση, η Στάση Του Νίκα και να σου πούνε, βλέπεις εδώ πέρα αυτή τη στήλη; Εδώ πάνω ήταν ο ανδριάντας του Αγίου Κωνσταντίνου, τώρα έχει γκρεμιστεί. Αλλά ξέρεις τι έχει μέσα αυτή η στήλη; Έχει τα καρφιά που είχε βρει η Αγία Ελένη στο Σταυρό και τα ᾽χει εκεί πέρα στο βάθος και ακόμα είναι εκεί. Ήταν ο θρύλος. Ο συγκλονιστικός θρύλος, που δεν μπορεί να σε κάνει ιστορικό απλώς. Λες, μα που ζω;! Δεν είναι ένα παραμύθι. Γιατί όλη η Αυτοκρατορία, έπρεπε να λέει, μα που ζω;! Ακόμη και το σήμερα αυτό που άφησε πίσω του, όχι ως ιστορική μνήμη [αλλά] ως ζωντανή παράδοση, ο Άγιος Κωνσταντίνος, δεν σ᾽ αφήνει να πεις, μα που ζούσαμε;! Αν το ζήσουμε θα πούμε, μα που ζω;! Αυτός ήταν ο θρύλος.
Μετά, όταν περάσαμε απ᾽ το θρύλο της Πόλης, στη σκληρή πραγματικότητα της Αθήνας, βρεθήκαμε μπροστά στην ύβρη. Όλα άλλαξαν. Μα τα κείμενα, οι άνθρωποι, οι ιστορικοί, έβριζαν τον Άγιο Κωνσταντίνο. Γι᾽ αυτό είπα, από το θρύλο στην ύβρη. Αυτό ξέρετε τι συγκλονισμός είναι; Δεν βρίζαν απλώς μια ιστορική μορφή. Βρίζαν έναν Άγιο, ο οποίος για μας ήταν αυτός ο οποίος χαρακτήρισε ολόκληρη τη Ρωμηοσύνη. Και τότε όλα γκρεμίζονταν. Όλα γίνονταν ύβρις. Ο ιστορικός, ο ένας, ο άλλος.
Για πρώτη φορά που σήκωσα κεφάλι, κάποια χρόνια μετά από το πέρασμά μου στην Αθήνα, ήταν όταν έγινα ιερέας στον Άγιο Κωνσταντίνο Γλυφάδας. Είχα μείνει μ᾽ αυτόν τον πόλεμο μέσα μου. Η ύβρις η ο θρύλος; Και τότε άρχισα, πριν να μελετήσω βαθιά τις ιστορικές πηγές, άρχισα να ζω κάτι άλλο. Εμείς οι ιερείς πόσο ευγνωμονούμε το λαό του Θεού! Γιατί είναι, αν το θέλει αυτός ο λαός, μια ζωντανή βίωση της παραδόσεώς μας. Εκεί λοιπόν, ως νέος κληρικός, στην παραλία της Γλυφάδας, στον Άγιο Κωνσταντίνο, άρχισα να ακούω συγκλονιστικές εμπειρίες παλαιών ενοριτών, γερόντων, γεροντισσών, από γεγονότα της πραγματικής παρουσίας του Αγίου Κωνσταντίνου. Και πόσοι μου λέγανε. Μου λέει είδα τον Κωνσταντή, λέω ποιός είναι αυτός; Λέει ο Άγιος Κωνσταντίνος. Λέω, γιατί δεν τον λες Άγιο; Μα ήρθε, λέει, και μου είπε «είμαι ο Κωνσταντής». Όταν τα γεγονότα της παρουσίας του Κωνσταντή άρχισαν στην καρδιά μου να γίνονται πάρα πολλά, άρχισα να ξαναβρίσκω το θρύλο. Και λέω που είναι ο θρύλος και που είναι η ύβρις; Και τότε, έπρεπε ν᾽ αρχίσω και εγώ να μελετώ, για να είμαι και ρεαλιστής, να είμαι και θεολόγος, να μην είμαι αεροβάμων, αλλά πρέπει να είμαι και πραγματικός που γνωρίζω την ιστορία. Και άρχισα να μελετώ την ύβρη, αλλά βρίσκοντας την ύβρη, έβρισκα το κάλλος.
Η πρώτη εμπειρία που μου έτυχε, πέρα από τον ευλογημένο λαό, που είχε εμπειρία του Κωνσταντή, συγχωρέστε με για τη φράση, έτσι μου έλεγαν οι γιαγιάδες στη Γλυφάδα, ήταν όταν έμαθα, δεν ξέρω αν ξέρετε το όνομά του, τα περί του πνευματικού καθοδηγητού του Αγίου Κωνσταντίνου. Ποιός κρυβόταν πίσω από αυτή την προσωπικότητα. Ποιός ήταν, ας το πω έτσι ο πνευματικός του, που τον καθοδήγησε πολλά χρόνια πριν να γίνει Χριστιανός και μετά, σ᾽ αυτό το κάλλος που αποκαλύφθηκε και κατέληξε στην αγιότητά του. Πιθανώς να ξέρετε το όνομά του, είναι Άγιος της Εκκλησίας μας, αλλά πολύς λαός δεν τον ξέρει. Για μένα ήταν η πρώτη πρόσβαση, για να δω τι συνέβη στην καρδιά του; Είναι ο Άγιος, προσέξτε, είναι Όσιος και έχει το όνομα Όσιος. Είναι ο Όσιος Όσιος Επίσκοπος της Κορδούης. Κορδούη είναι μία πόλη της Ισπανίας, Κόρντοβα λέγεται μέχρι σήμερα. Μεγάλος ιεράρχης, ο οποίος μετείχε σε Οικουμενική Σύνοδο. Δεν ήταν τυχαίος. Και έγινε Άγιος. Κρατήστε το όνομά του. Ο Όσιος Όσιος Κορδούης. Όταν έμαθα ότι πίσω του κρυβόταν τέτοιος Άγιος, τέτοια υπέροχη μορφή και απ᾽ ο,τι λένε τα κείμενα, μια μορφή βαθιά διακριτική, που μέσα στον ορυμαγδό των αιρέσεων και [σε] όλα εκείνα τα οποία οδήγησαν την Εκκλησία να καταλήξει στην Α᾽ Οικουμενική Σύνοδο, ήταν διακριτικότατο μάτι και κρατούσε βαθύτατες θεολογικές ισορροπίες. Ήταν η πρώτη μου κατανόηση, τι έκανε τον Κωνσταντή να γίνει Άγιος. Και από εκεί και μετά αρχίζουν οι άλλες πια ιστορικές εμπειρίες, αλλά αυτό ήταν το πρώτο. Ποιός κρύβεται πίσω από τον Άγιο; Πάντα είναι ένας Άγιος άνθρωπος και ένας πνευματικός, η χάρη του Θεού είναι, αλλά που βάζει αυτούς τους Αγίους ανθρώπους να αναλύουν προσωπικότητες. Και τότε αρχίζει πια η ιστορία η μεγάλη των πηγών της ζωής του Αγίου Κωνσταντίνου. Δεν θα σας κουράσω, αλλά επειδή κάνουμε έναν περίπατο, από τον θρύλο στην ύβρη, θέλω να μπείτε στο πετσί αυτού του πράγματος και η πιθανότητα να ξεπεράσετε τον προβληματισμό η τον πειρασμό της ύβρεως, που τολμώ από τώρα να το πω, είναι παντελώς ανυπόστατος και γελοίος.
Προσέξτε, η Εκκλησία μας Αγίους αναδεικνύει δεκάδες αμαρτωλούς που μετάνιωσαν. Η Εκκλησία δεν αρνείται τη μετάνοια. Πόσοι ήταν Άγιοι, ενώ προηγουμένως είχαν αμαρτήσει. Άλλο αυτό και άλλο να φορτώνεις, σε μία προσωπικότητα, για λόγους που θα πω σε λίγο, περίσσια, ψεύτικα αμαρτήματα, γιατί πρέπει να καταξιωθεί η να ακυρωθεί ένας πολιτισμός. Ποιός ήταν αναμάρτητος και έγινε Άγιος; Κανείς. Άλλο αυτό και άλλο να φορτώνεις ψευτιά στην προσωπικότητα του Αγίου Κωνσταντίνου.
Οι βασικές πηγές που έχουμε για τη ζωή του, ενδελεχώς αναλυμένες, υπάρχουν αρκετοί ιστορικοί, αλλά οι πιο βασικές πηγές, είναι ο γνωστός ιστορικός και Πατέρας της Εκκλησίας Ευσέβιος, Επίσκοπος Νικομηδείας. Ένας άλλος ιστορικός, Λακτάντιος, προσέξτε έχει σημασία, αυτός ο ιστορικός, ο Λακτάντιος, έχει μεγάλη σημασία, γιατί ήταν πρώτος καρδιακός φίλος του Κρίσπου, υιού του Αγίου Κωνσταντίνου, που λένε που τον δολοφόνησε. Ο Λακτάντιος ήταν καρδιακός, παιδικός φίλος του Κρίσπου, υιού του Αγίου Κωνσταντίνου, που λένε οι υβρίζοντες ότι τον δολοφόνησε, θα πω μερικά πράγματα γι᾽ αυτό. Και ο Λακτάντιος μαζί με τον Ευσέβιο, υμνούν τον Άγιο Κωνσταντίνο. Είναι επιχείρημα αυτό που λέω; Μπορείς να τον υμνείς και ταυτόχρονα να έχει δολοφονήσει τον καλύτερό σου φίλο; Ας αφήσω και λίγο το επιχείρημα να τρέξει.
Με άλλα λόγια, υπήρχαν και άλλοι ιστορικοί, εθνικοί και Χριστιανοί, όλοι οι Χριστιανοί τον υμνούν και οι ιστορικοί ακόμη οι εθνικοί, λένε καλά λόγια γι᾽ αυτόν, εκτός από έναν. Προσέξτε, ένας είναι μόνο. Το όνομά του είναι Ζώσιμος. Όλοι οι σύγχρονοι ιστορικοί, μάλλον ψευτοϊστορικοί, οι οποίοι βάζουν την ύβρη και κατηγορούν τον Άγιο Κωνσταντίνο, έχουν ως πηγή τους μόνο τον Ζώσιμο. Δεν έχουν ούτε τον Ευσέβιο, ούτε τον Λακτάντιο, ούτε τους άλλους μικροϊστορικούς που περιστασιακά ασχολήθηκαν με τον Άγιο Κωνσταντίνο. Άρα κάτι συμβαίνει. Από τους εφτά που έχουν γράψει ιστορία γι᾽ αυτόν, αλλά η πιο έντονη είναι του Ευσέβιου, του Λακτάντιου και του Ζώσιμου, ο Ζώσιμος είναι ο υβριστής· και όλος ο χώρος που θέλει τον Άγιο Κωνσταντίνο, όχι Άγιο [αλλά] μια εξευτελισμένη προσωπικότητα, να στηρίζεται μόνο στον Ζώσιμο. Κοιτάξτε κάτι άλλο. Ο Ευσέβιος και ο Λακτάντιος, είναι σύγχρονοι της ζωής του Αγίου Κωνσταντίνου. Ο Ζώσιμος έζησε εκατόν πενήντα χρόνια μετά απ᾽ αυτόν. Είναι ιστορικός που απλώς καταγράφει μία ιστορία που άκουσε; Μία ιστορία που την έφτιαξε; Αλλά δεν είναι ο ιστορικός που έζησε. Οι άλλοι έζησαν μαζί του.
Δεν θέλω να σας πείσω με τα επιχειρήματα, αλλά είναι τόσο έντονα και συγκλονιστικά. Ζει λοιπόν εκατόν πενήντα χρόνια μετά και κατηγορεί συνέχεια τον Άγιο Κωνσταντίνο. Προσέξτε τις πηγές που χρησιμοποιήθηκαν μέχρι σήμερα από όλους τους νεοπαγανιστές και νεοειδωλολάτρες, από όλους τους αντίθετους, προσέξτε, που δεν άντεξαν τη λαμπρή, Ορθόδοξη, Ανατολική Αυτοκρατορία. Προσέξτε, μια παρένθεση είναι αυτή, το όνομα Βυζάντιο, δεν ήταν το όνομα της Αυτοκρατορίας. Βυζάντιο για πρώτη φορά απεκλήθη από ιστορικούς, μετά από την πτώση της Πόλης, το 1520. Δεν ήταν Βυζάντιο. Ήταν η Ρωμανία η η Ορθόδοξη, Ανατολική Αυτοκρατορία. Όλοι αυτοί λοιπόν που κατηγορούν τον Άγιο Κωνσταντῑνο, είχαν ένα βαθύ μίσος για αυτήν την Ορθόδοξη, Ανατολική Αυτοκρατορία. Να πω δυό λόγια, γιατί είναι πολύ μεγάλη ιστορία. Το 326 μ.Χ. ένα χρόνο μετά την Οικουμενική Σύνοδο ο Κωνσταντίνος που απεστρέφετο τη Ρώμη, ήδη ετοίμαζε σιγά – σιγά την Κωνσταντινούπολη, έρχεται στη Ρώμη, ήταν ακόμη αυτοκράτορας, να γιορτάσει τα εικοσάχρονα της βασιλείας του. Τα λεγόμενα δεύτερα δεκενάλια. Και κλήθηκε όπως ήταν φυσικό, και έτσι πάντα γινόταν ιστορικά, στο Καπιτώλιο. Να λάβει μέρος σε μια στρατιωτική ειδωλολατρική εορτή. Και να προσφέρει τις θυσίες στους θεούς των ειδώλων. Αρνήθηκε! Καταλαβαίνετε ότι άρνηση στο Καπιτώλιο μιας τέτοιας τιμής, ήταν άρνηση ενός ολόκληρου πολιτισμού!
Πρέπει να ξέρουμε ότι η βασική αιτία που άρχισε να διώκεται ο Κωνσταντίνος ήταν αυτή, παρόλο που προϋπήρχε πριν από δεκατρία χρόνια το Διάταγμα των Μεδιολάνων. Προσέξτε, το Διάταγμα των Μεδιολάνων δεν τους έθιξε τόσο πολύ. Το Διάταγμα των Μεδιολάνων απλώς έδωσε ίσες ευκαιρίες στους χριστιανούς. Δεν αδίκησε τους ειδωλολάτρες. Και δεν μπορούσε αλλιώς να γίνει. Γιατί τότε ο πληθυσμός της Αυτοκρατορίας κατά 90% ήταν ειδωλολάτρες. Σαν να λέγαμε σήμερα πως το εκλογικό σώμα ήταν ειδωλολάτρες. Ο Κωνσταντίνος δεν τους χτύπησε κατά πρόσωπο. Είπε, άδικο μια θρησκεία να μην έχει ίσα δικαιώματα με τις άλλες. Δεν ήταν το καίριο σημείο. Τους πόνεσε, αλλά δεν ήταν το καίριο, γιατί οι Χριστιανοί ήταν το 10%. Κατά τους ιστορικούς το καίριο σημείο είναι αυτό που σας λέω: όταν πάει στη Ρώμη και αρνείται να δώσει πια θυσίες. Όπου αρνείται πια έναν ολόκληρο αρχαίο κόσμο. Θέλοντας να πει σίγουρα το λόγο του αποστόλου Παύλου: «Τα αρχαία παρήλθεν, ιδού, γέγονεν καινά τα πάντα. Και εκεί αρχίζει η τραγωδία. Δεν μπορούσε να μην αρνηθεί».
Ο Άγιος Κωνσταντίνος ένα χρόνο πριν το 365 μ.Χ. μετείχε στις συνεδριάσεις της Α᾽ Οικουμενικής Συνόδου, όπου έψαλλαν το Άγιος ο Θεός, το Τρισάγιον ως Ορθόδοξο δόγμα οι Πατέρες. Δεν μπορούσε τώρα να δώσει θυσίες στα είδωλα. Είναι το πιο καίριο σημείο κατά τη γνώμη μου, αλλά και κατά τους ιστορικούς που ασχολούνται με αυτό το θέμα. Δεν θυσίασε στον Καίσαρα, στον εαυτό του δηλαδή, γιατί Καίσαρ ήταν μόνο ο Θεός πάνω στη γη. Μάλιστα ο Ζώσιμος αυτό το γεγονός αρπάζει και λέει ότι είναι μισητός εχθρός όλων των Ρωμαίων. Τον θεωρεί βέβηλο. Τον θεωρεί άδικο. Τον θεωρεί βρόμικο. Γιατί αρνείται μια παράδοση. Η παράδοση ξέρετε, έχει σημασία αν είναι αληθινή. Δεν μας σώζει μια οποιαδήποτε παράδοση. Εμείς οι Ορθόδοξοι λέμε Παράδοση, εν Αγίω Πνεύματι, ε; Παράδοση χωρίς το Άγιο Πνεύμα, τι παράδοση είναι αυτή; Συντήρηση κάποιων συνηθειών; Ηθών και εθίμων; Τι σημαίνει αυτό; Πόσω μάλλον αν η παράδοση είναι και δαιμονική. Αυτό δεν το κατάλαβε με τίποτε ο Ζώσιμος.
Και φυσικά μετά από εκεί, με τα κείμενα του Ζωσίμου, έγραψαν εναντίον [του Αγίου Κωνσταντίνου] όλοι οι Δυτικοί ιστορικοί. Ο Γίβων, ο Βολταίρος και πάρα πολλοί άλλοι, οι οποίοι τον θεώρησαν αντίπαλο όλου αυτού του πολιτισμού. Και φυσικά όλος ο κόσμος ο Δυτικός, όλος ο βατικάνιος κόσμος. Μίσησε βαθύτατα τον Κωνσταντίνο γιατί έφυγε το κέντρο, από τη Ρώμη, και πήγε στη Νέα Ρώμη. Σκεφτήκατε ποτέ γιατί σε ολόκληρο το Δυτικό κόσμο σπανίζει το όνομα Κωνσταντίνος; Σπανίζει. Εκφράζει αυτό ένα μίσος, ε; Σπανίζει το όνομα και ιεραρχών Κωνσταντίνος μετά από το σχίσμα. Αυτό σας λέει τίποτα; Όλοι οι διαφωτιστές λοιπόν, με όσα όργανα είχανε στα χέρια τους, χρησιμοποίησαν τον Ζώσιμο για να κάνουνε αυτή τη δυσφήμηση.
Ο Κωνσταντίνος λοιπόν πρώτα-πρώτα δεν απαγόρευσε τη θρησκεία. Κι αρχίζει η πορεία του που θίγει άλλα πράγματα. Βλέπετε, σήμερα μιλάμε και λέμε πολιτεύματα, δικτατορία, δημοκρατία, και φυσικά αν κανείς μιλήσει για δικτατορία θα γελάμε. Και μιλάμε για δημοκρατία. Το μοντέλο τότε της διοικήσεως ήταν όχι απλώς η απόλυτη δικτατορία, ο αυτοκράτορας δεν ήταν απλώς δικτάτορας. Ήταν θεός! Τον προσκυνούσαν και του έκαναν θυσίες. Ήταν κάτι που ξεπερνούσε τη δικτατορία. Και τι κάνει ο Άγιος Κωνσταντίνος. Το κάνει πρώτα το 311 μ.Χ. μαζί με το Διάταγμα των Μεδιολάνων. Και μετά το κάνει στην Α᾽ Οικουμενική Σύνοδο.
Τότε το 311, η μάλλον καλύτερα για να είμαι ακριβής στις ιστορικές στιγμές, το 313 με 314 ξεκίνησε μια μεγάλη αίρεση των δονατιστών. Δεν θα την αναλύσω τώρα. Και ήταν αυτοκράτορας και έπρεπε να πάρει θέση ο αυτοκράτορας. Τι πρέπει να γίνει σε αυτό το πρόβλημα. Τότε επίσκοπος Ρώμης ήταν ο Μιλτιάδης, ο οποίος πήγε στον αυτοκράτορα και λέει, συνταράσεται η Αυτοκρατορία. Εσύ θα δώσεις λύση. Σας διαβάζω τα λόγια του Αγίου Κωνσταντίνου. Λέει στον Μιλτιάδη Ρώμης, έχετε σύλλογο (εννοεί σύνοδο), δικάστε με το συνοδικό σύλλογο. Ξέρετε τι σημαίνει αυτό για τον κόσμο αυτό; Είναι μια άλλη έκφραση δημοκρατίας. Η απόφαση περνάει στο σύλλογο. Και που; Στη σύνοδο των ιεραρχών. Αυτό για την εποχή είναι συγκλονιστικό!
Μικρή παρατήρηση θα κάνω. Έχετε σκεφτεί γιατί ακόμη μέχρι σήμερα στη βατικάνια παραλλαγή της μορφής, του μορφώματος της Εκκλησίας, όταν κάνουνε σύνοδο μπορεί να μαζευτούν χίλιοι διακόσιοι επίσκοποι. Αποφασίζουν. Αλλά αν ο πρώτος, ο «αλάθητος», ο Ρώμης, ο πάπας πει όχι, αναιρούνται οι ψήφοι των χιλίων διακοσίων. Είναι απόλυτη δικτατορία, ε; Αυτό έμεινε εκεί μετά το σχίσμα. Δεν άντεξαν το ξεπέρασμα του Κωνσταντίνου. Είναι καίρια αυτή η ιστορία. Το να δίνει δικαίωμα να αποφασίζει μια ομάδα σύλλογος, σύνοδος ιεραρχών, και μάλιστα των πιστών χριστιανών, είναι το δεύτερο στοιχείο που βάρυνε στην πλάστιγγα υπέρ της ύβρεως.
Και φυσικά ποιός δε θυμάται τα κείμενα. Πολλά από αυτά τα παρουσιάζει ο ιστορικός Ευσέβιος. Φίλος του Κωνσταντίνου. Όχι πνευματικός του, φίλος. Ο Κορδούης είναι ο πνευματικός του. Τα κείμενα είναι συγκλονιστικά. Έτσι συγκαλεί [ο Άγιος Κωνσταντίνος] με εντολή του την Α᾽ Οικουμενική. Ακούστε τι λένε οι εχθροί. Βλέπετε; Η Εκκλησία ήταν κατευθυνόμενη, δεν είχε ελευθερία, τους καλεί το κράτος. Λάθος. Δεν ξέρουν ιστορία. Τι δεν ξέρουν; Ότι σε αυτή την απέραντη Αυτοκρατορία δεν μπορούσε κανείς να κινηθεί, να πάει κάπου, και μάλιστα αν είχε κάποιο αξίωμα [όπως] δήμαρχος, διοικητής, ιεράρχης, χωρίς την άδεια του αυτοκράτορα. Όλα μύριζαν επανάσταση και συνωμοσία. Γι᾽ αυτό τη συγκαλεί εκείνος. Τους δίνει νόμιμο δικαίωμα να μετακινηθούν από τα πέρατα της γης, για να πάνε στη Νίκαια. Και τη συγκαλεί, δεν προεδρεύει. Το κείμενο περιγράφει την είσοδο του Κωνσταντίνου στην Α᾽ Οικουμενική. Έχει παραμείνει. Παρόλο που τα πρακτικά της συνόδου δεν έχουν παραμείνει. Τα πρακτικά. Οι αποφάσεις υπάρχουν. Τα πρακτικά των συνεδριάσεων δεν υπάρχουν. Ενώ των άλλων Οικουμενικών υπάρχουν. Μπαίνει μέσα στη σύνοδο χωρίς στρατιώτες, χωρίς συνοδεία. Παράλογο πράγμα για τον αυτοκράτορα. Πάει με τρόπο ταπεινό και λέει, που είναι η θέση μου; Που το λέει; Στον προεδρεύοντα. Ποιός ήταν ο προεδρεύων; Άγιος Ευστάθιος Αντιοχείας. Και του λέει, παράλογο για την εποχή, παράλογο. Εκεί θα καθίσετε. Αυτό ήταν ντροπή για την Αυτοκρατορία. Ποιός έχει την τόλμη να πει, εσύ θα καθίσεις εκεί. Και κάθεται εκεί. Και παρακολουθεί σιωπηλά τα τεκταινόμενα. Η ταπεινή παρουσία του. Αναγνωρίζει ολόκληρη την έκφραση της συνόδου· εδώ αρχίζει η πραγματική δημοκρατία της Εκκλησίας. Δε θέλω να σας θυμίσω τη φράση που την ξέρετε που την είπε εκείνη τη στιγμή της συνοδικής εκφράσεως, «εσείς είστε επίσκοποι του εντός», μέσα δηλαδή, στα πνευματικά. Εγώ είμαι απλώς απ᾽ έξω, κατ᾽ ανάγκη. Διοικώ τον κόσμο. Όλα αυτά θίγουνε ολόκληρο έναν κόσμο. Και φυσικά αρχίζει το μεγάλο έργο του. Σε πολυεπίπεδο επίπεδο που σύγχισε, [τάραξε δηλαδή] ολόκληρες καρδιές. Το μίσος για τον Άγιο Κωνσταντίνο είναι σήμερα πολύ μεγάλο.
Πρώτον, προσέξτε, δίνει δυνατότητα στους δούλους να είναι ελεύθεροι. Ακούστε την παρατήρηση. Ούτε ο απόστολος Παύλος λέει καταργήστε τη δουλεία. Τι λέει; Τα αφεντικά να αποκτήσουν τέτοια καρδιά να μην έχουν δούλους. Η επανάσταση που γίνεται δια της βίας, είναι πάντοτε ψεύτικη. Η επανάσταση που γίνεται εν ταις καρδίαις ημών, είναι πάντοτε αληθινή! Τον δρόμο αυτόν τον ακολουθεί ο Άγιος Κωνσταντίνος. Δεν επιβάλλει δια της βίας νόμους απελευθερώσεως των δούλων. Και τι κάνει; Προτείνει αυτό που σας είπα. Αν είστε χριστιανοί και αγαπάτε, απελευθερώστε τους ανθρώπους, ε; Αυτό είναι καταστροφή, ας το πω έτσι, για τους δυνατούς. Η ας το πω έτσι αν θέλετε, για τους καπιταλιστές της εποχής εκείνης. Αν επιτρέπεται η λέξη. Κάνει να αλλάξει η καρδιά. Όλη αυτή η ρίζα της θεολογίας, είναι γραμμένη από τον απόστολο Παύλο στην προς Φιλήμονα επιστολή. Εύκολα μπορείτε να τη διαβάσετε. Καταργεί, για μας δε λέει τίποτα αυτό, το σώμα των πραιτωριανών. Ισχυρές προσωπικότητες που κατευθύνουν τη ζωή του κόσμου. Σήμερα θα έλεγα πραιτωριανούς τα κόμματα που κυβερνούν τον τόπο. Πραιτωριανοί. Οργανωμένες ομάδες κρούσεως, που αγνοούν τη βούληση του λαού. Αυτό έτσι το μεταφράζω.
Κατήργησε την ποινή του σταυρικού θανάτου, και προσέξτε, το νομοθετικό διάταγμα το οποίο έφερε τις περισσότερες ύβρεις απέναντί του. Κρατήστε αυτό το σημείο. Εδώ είναι πάρα πολύ καίριο. Ένα καίριο νομοθετικό διάταγμα. Το ξαναλέω, το οποίο επέφερε περισσότερες ύβρεις από τα προηγούμενα. Ποιό ήταν αυτό το διάταγμα; Θεωρεί μεγάλο αδίκημα τη μοιχεία. Από τα ύψιστα αδικήματα που βιώνονται σε μια πολιτεία. Από τα ύψιστα. Και βγάζει αυστηρότατες εντολές για τους μοιχούς. Και εκεί -επιτρέπεται η λέξη;- έπαιξε ο διάβολος το παιχνίδι του. Αν θέλετε λίγα λεπτά να εξηγήσω αυτή την ιστορία. Γιατί εκεί στέκονται πια οι μεγάλοι υβριστές. Όχι απλώς το ότι κατήργησε τη Ρώμη και τα λοιπά, τα είδωλα. Θα πουν μερικοί δεν πειράζει τα είδωλα, αλλά το ότι τον κατηγορούν προσέξτε, το ότι σκότωσε το γιο του και τη γυναίκα του, αυτό είναι πολύ ισχυρό. Το γιο του και τη γυναίκα του. Τον Κρίσπο και τη Φαύστα. Ποιά καρδιά μπορεί να το αντέξει; Βέβαια ένας απολογητής του Χριστιανισμού θα έλεγε αυτό που σας είπα στην αρχή. Εντάξει, όλοι οι Άγιοι αμάρτησαν. Αλλά δεν σου μένει μέσα το αγκάθι; Σκότωσε το γιο του και τη γυναίκα του; Τι Άγιος είναι αυτός; Για την Εκκλησία όλοι γίνονται Άγιοι. Οι μεγαλύτεροι υβριστές. Αλλά δεν είναι τα πράγματα έτσι. Δεν κάνω απολογία ψεύτικη. Κάνω απολογία ιστορική από τα κείμενα που έχω στα χέρια μου. Αν σκότωνε το γιο η τη γυναίκα του, ο Θεός ξέρει πως αναδεικνύει τους Αγίους. Πόσοι τέτοιοι αναδείχθηκαν; Δεν είναι έτσι; Άγιοι έγιναν οι σταυρωταί του Χριστού. Ο Άγιος Λογγίνος, ε; ᾽Ισχυρό δεν είναι; Αλλά πως είναι τα πράγματα. Είναι αλλιώτικα. Αυτό το νομοσχέδιο περί της μοιχείας ήταν εκείνο το οποίο έδωσε εντυπωσιακές, δαιδαλώδεις ψευδολογίες μέχρι τέλους της ζωής του κατά του Κωνσταντίνου. Να δούμε και λίγο τα πράγματα. Έχει σημασία γιατί οι ιστορικοί εκεί στέκονται πια. Δε στέκονται στο ότι πήρε την Αυτοκρατορία και την πήγε στη Νέα Ρώμη. Οχι πια. Πέρασε αυτό. Στέκονται στα εγκλήματα.
Θα το πω με λίγα λόγια. Συμπυκνώνοντας τους ιστορικούς που ασχολήθηκαν με αυτό το θέμα. Ο Άγιος Κωνσταντίνος ήταν παντρεμένος εις πρώτο γάμο με μια πολύ καλή κοπέλα. Και οι πολιτικές δυνάμεις του κόσμου ήταν τότε στην Αυτοκρατορία. Και δη ο Μαξιμιανός τον υποχρεώνει να χωρίσει την πρώτη του γυναίκα από την οποία είχε ένα γιο, τον Κρίσπο και να παντρευτεί την κόρη του. Για να μπορεί να υπάρχει ισορροπία στην Αυτοκρατορία. Να μην υπάρχουν μίση. Και τον παντρεύει με τη Φαύστα. Φαύστα! Να παίξω με τις λέξεις; Αν ξέρετε τον Φάουστ, τον δαιμονικό ήρωα της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας. Τι γίνεται τώρα; Είναι λίγες μέρες που έχει εκδώσει, ο Άγιος Κωνσταντίνος, το διάταγμα περί της μοιχείας, που είναι πολύ μεγάλο έγκλημα και αμάρτημα. Ακολούθησαν ελάχιστες μέρες και η Φαύστα βγάζει μια κατηγορία κατά του ανδρός της. Και λέει, ότι ο γιος ο πρώτος από την πρώτη γυναίκα, ο Κρίσπος, της έκανε σεξουαλική επίθεση.
Θυμηθείτε ότι αυτή η γυναίκα είχε με τον Άγιο Κωνσταντίνο τρία άλλα παιδιά. Και οι τρεις μετά τον Άγιο Κωνσταντίνο έγιναν αυτοκράτορες. Κατηγορεί ποιόν; Τον πρωτότοκο, τον Κρίσπο, ο οποίος πρέπει να εξαφανιστεί. Γιατί αν ζήσει ο Κρίσπος, δεν θα μπορούν τα παιδιά της να γίνουν αυτοκράτορες. Και τι κατηγορεί; Το πιο καίριο σημείο. Τον αυτοκράτορα, που μισεί τη μοιχεία και κατηγορεί τώρα το γιο του, για μοιχεία! Λένε οι ιστορικοί, ποιό πολιτικό κουράγιο θα είχε ο Άγιος Κωνσταντίνος να πει, συγχωρώ το γιο μου γιατί αυτός το ᾽κανε. Ο λαός; Ο νόμος ήταν σχετικός; [Δηλαδή για μερικούς]; Η πρώτη φράση. Η πονηριά της Φαύστας. Λέει, μου έκανε τη σεξουαλική επίθεση, το ακούει ο Άγιος Κωνσταντίνος και δίνει εντολή να κρατηθεί στη φυλακή ο γιος του ο Κρίσπος. Πριν να διαπιστωθούν τα γεγονότα, προσέξτε, δίνει την εντολή. Δεν δίνει εντολή, εδώ έχει σημασία, έχουν γίνει ιστορικές έρευνες, να δολοφονήσουν το γιο του. Έπρεπε να τον συλλάβει. Βλέπετε αν ήμουν, παραδείγματος χάριν, ο γιος του προέδρου της βουλής και έκανα αμάρτημα, έπρεπε να υποστώ και εγώ τις συνέπειες του νόμου. Αυτό το σκέφτηκε ο Άγιος Κωνσταντίνος.
Πριν να προλάβει να κάνει αναλύσεις, αν έγινε το γεγονός η όχι, δίνεται μια εντολή, στη φυλακή που τον είχαν, να δολοφονηθεί. Οι τότε ιστορικοί, ζητούν να βρουν, που είναι το ένταλμα της δολοφονίας του Κρίσπου. Ποιός έδωσε εντολή. Κανείς δεν βρίσκει που υπάρχει εντολή. Για να δοθεί εντολή, έπρεπε να υπάρχει το χρυσόβουλο του αυτοκράτορα, το οποίο το είχε μόνο ο Κωνσταντίνος στο δωμάτιό του και το είχε η Φαύστα. Οι σύγχρονοι ιστορικοί, χωρίς να είναι μεροληπτικοί, ομολογούν ότι η Φαύστα βιάζεται. Πριν αποκαλυφθεί το σκάνδαλο, που είναι ψέμα η κατηγορία, να δολοφονήσει τον Κρίσπο και υπογράφει ψεύτικα με το χρυσόβουλο, με την υπογραφή του Κωνσταντίνου, και δολοφονείται ο Κρίσπος.
Δεν είμαι απολογητής του Κωνσταντίνου, αλλά η σύγχρονη ιστορική έρευνα τα ψάχνει όλα, βλέπετε, ε; Και πρέπει να δει και αυτή την πλευρά. Μετά από λίγο καιρό, μέσα στον τρομερό πόνο του, που δολοφονείται [ο Κρίσπος] ψάχνει ποιός είναι ο δολοφόνος. Και πρέπει, τώρα λέμε πρέπει, δεν υπάρχει μαρτυρία, να ανακάλυψε ότι είναι η Φαύστα από πίσω και δίνει εντολή να απομακρυνθεί από κοντά του. Ξαφνικά! Δίνει εντολή να φύγει από κοντά του. Απομακρύνεται από κοντά του και ιστορικές μαρτυρίες λένε, ότι ζει άλλα τέσσερα χρόνια. Και πεθαίνει από κάποια αρρώστια, αυτό το κάποια αρρώστια [στα] τέσσερα χρόνια, το είπαν οι ψεύτικοι ιστορικοί, ότι αμέσως μετά τη δολοφονία του Κρίσπου, που ανακαλύπτει ο Κωνσταντίνος ότι ήταν πλάνη και έφταιγε η Φαύστα, τη στραγγάλισε. Υπάρχουν ιστορικές μαρτυρίες, ότι ζει άλλα τέσσερα χρόνια και είναι μακριά του και πεθαίνει για κάποιο λόγο.
Αυτά τα δύο γεγονότα, έμειναν τα γεγονότα, που μέχρι σήμερα κατηγορούν τον Άγιο Κωνσταντίνο, για δολοφονίες. Επειδή αγαπώ τον Άγιο και εσείς τον αγαπάτε, δεν θα παίξω εγώ, έναν ψεύτικο δικηγόρο του. Ούτε πείθομαι από τους ιστορικούς, αλλά είναι αληθινοί ιστορικοί, ε; Αλλά η καρδιά μου λέει, θα μπορούσε ένας αυτοκράτορας, ο οποίος βγάζει τέτοιους νόμους φιλάνθρωπους, καταργεί οποιαδήποτε δικτατορία, να σκοτώσει το αγαπημένο του παιδί, που ήταν αρχηγός του στόλου και τον αγαπούσε πάρα πολύ! Ηταν παιδί χαριτωμένο και χαρισματούχο, πράγμα που δεν ήταν οι επόμενοι τρεις, οι οποίοι βασίλευσαν και έφεραν αρκετή καταστροφή στο Βυζάντιο, τότε Αυτοκρατορία Ρωμαϊκή, γιατί συνεργάστηκαν με τις αιρέσεις. Δεν φταίνε επειδή ήταν γιοι της Φαύστας· αλλά αυτοί ήταν οι επόμενοι.
Μερικά στοιχεία ακόμη, που αξίζει να σας τα καταθέσω, βλέπετε μερικοί νόμοι που έδειχναν την απέραντη φιλανθρωπία του. Για τη δίκη. Έβγαλε νόμους καθαρής δικονομίας, πόσοι είναι οι μάρτυρες, τι πρέπει να πούνε, πως ελέγχονται οι μάρτυρες, αν λένε αλήθεια, αν λένε ψέματα, ποιός το ελέγχει; Και αυτό, ενώ βγάζει τέτοιο νόμο, ολόκληρο παιχνίδι ψέματος παίζεται στην πλάτη του. Χτυπάει την κρατική διαφθορά, η γυναίκα του είναι διεφθαρμένη, βγάζει νόμους για την κρατική διαφθορά, σήμερα αυτό θα λέγανε, έτσι;
Έχει μια βαθύτατη κοινωνική νομοθεσία, μια βαθιά προστασία για τις χήρες, για τα ανήλικα τέκνα, για τα ορφανά, πράγμα που δεν υπάρχει σήμερα στον καιρό του μνημονίου! Είναι πολύ προχωρημένη η νομοθεσία του για κείνη την εποχή. Θέλει φορολογική δικαιοσύνη. Νιώθει ότι το κράτος αδικεί τον πολίτη του. Του παίρνει το κεφάλι! Και αλλάζει το μοντέλο όλης της δικαιοσύνης, σήμερα δεν φωνάζουμε [για παράδειγμα], [μια για] το ένα [και μια για] το άλλο; Αλλάζουν τα πάντα! Και βάζει τους κρατικούς παράγοντες, που έπαιρναν άδικους φόρους, να επιστρέψουν το τι πήραν άδικα από το λαό τα τελευταία χρόνια! Αναδρομικά, παρακαλώ! Αυτό ποιός το ξέρει; Αναδρομικά! Και ζητεί να γίνει έφεση, σε κάθε κυβερνήτη των θεμάτων, των περιοχών της Αυτοκρατορίας. Ελέγχει τις εφέσεις και όπου ήταν αδικία, βάζει το κράτος να γυρίσει πίσω όλα τα άδικα εισπραχθέντα χρήματα. Αυτό δεν σας λέει τίποτε; Είναι πράγμα που δεν γίνεται σήμερα! Και μέσα σε όλα αυτά, φυσικά, δεν χτύπησε καμία ξένη θρησκεία. Σεβάστηκε τους πάντες. Μόνοι τους κατέρρευσαν!
Πολλά μπορεί να πούμε για τον Άγιο Κωνσταντίνο, και όλο αυτό το κοινωνικό του έργο. Μην ψάχνετε στο πρόσωπό του να βρείτε τον άνθρωπο που δεν ήταν ποτέ αμαρτωλός, σίγουρα έκανε [αμαρτίες]. Αλλά όχι αυτό που τον κατηγόρησαν. Όχι αυτά που οδήγησαν στην τραγωδία έναν ολόκληρο κόσμο, ε; Τη Δύση με την Ανατολή. Όταν αυτά τα κατάλαβα, βρήκα τον εαυτό μου. Ξαναβρήκα το θρύλο! Το θρύλο που είχα ζήσει στην Πόλη. Που κάθε μέρα μας λέγανε, «όχι, ο ήλιος λάμπει επειδή αυτή την Πόλη τη διάλεξε ο Άγιος Κωνσταντίνος, γι᾽ αυτό λάμπει». Και προσέξτε, αυτή η Πόλη γράφεται με μεγάλο «Π», ε; Οι άλλες με μικρό «π». Αυτή είναι η Πόλη, η μία Πόλη του κόσμου, δεν υπάρχει άλλη Πόλη. Μην τολμήσετε να ζήσετε σε άλλη Πόλη, αυτή είναι «Η» Πόλη.
Όταν ερχόμουν στην Αθήνα διωγμένος, ντρεπόμουν, γιατί θα ζούσα σε άλλη πόλη. Αλλά όλα είναι ωραία, βλέπετε, ε; Εδώ ξανά ανακάλυψα τον Άγιο Κωνσταντίνο! Όλα είναι τόσο μεγάλα στο πρόσωπό του! Γίνονται τόσο συγκλονιστικά! Και τόσο ανεπανάληπτα, που θα έπρεπε να μιλώ ώρες γι᾽ αυτόν. Και επειδή, η καρδιά ενός ανθρώπου αγαπάει τον Άγιο, μέσα από τέτοιες, προσωπικές εμπειρίες ξαναβρίσκει το θρύλο. Ένας θρύλος που έγινε αδικία και ξαναέγινε θρύλος, μέσα από τις μαρτυρίες των γηραλέων γυναικών της Γλυφάδας. Αυτό με φορτίζει πάντοτε, κάθε στιγμή που μιλάω για τον Άγιο Κωνσταντίνο.
Πόση μου χαρά που σήμερα, είχα την ευκαιρία και την τιμή και την ευλογία, των πατέρων αλλά και του Αγίου, να δώσω ελάχιστο φόρο καταθέσεως, της καρδιάς μου της Πολίτικης για τον Άγιο. Μικρό πράγμα είναι, αλλά πόσο χάρηκα, που σήμερα μίλησα εγώ, ποιός ο μικρός γι᾽ αυτόν, για τον μεγάλο, αλλά ευχαριστώ τον Θεό και εκείνον, που μου επέτρεψαν να μιλήσω. Κρατήστε ζωντανή μέσα σας την πίστη μας στην Εκκλησία. Και προσέξτε, πολλά από αυτά που λένε για την Εκκλησία, μερικές φορές, μπορεί να είναι και τέτοια, ε; Μπορεί να είναι και τέτοια, έτσι; Σας έδωσα και ένα τέτοιο δείγμα, όταν ακούτε, πως να τα ελέγχετε και πως συμβαίνουν τα γεγονότα.
Τελειώνοντας, θέλω να πω το εξής, μετά από όταν έγινε Χριστιανός, ότι τον κατηγόρησαν, ότι τον βάπτισε ένας αιρετικός, ο Ευσέβιος, [ότι] δεν ήταν κανονικός Χριστιανός· είναι ψέμα! Ο Ευσέβιος για μια περίοδο, ετάχθη με τον Άρειο, για λίγο, αλλα μετέχει στην Α᾽ Οικουμενική Σύνοδο και υπογράφει πλήρως το Σύμβολο της Πίστεως. Απλώς είχε μια αμφιβολία, αν πρέπει να ανακηρυχθεί μεγάλος αιρεσιάρχης ο Άρειος. Υπογράφει [όμως] το Σύμβολο της Πίστεως! Δεν τον βάπτισε αιρετικός! [Βλέπετε ακόμα και το βάπτισμά του] θέλουν [κάποιοι] να αναιρέσουν. Ήταν ο Άγιος που μετά από τη μέρα της βαπτίσεώς του, φορούσε πάντα, αντί για τον χιτώνα τον πορφυρού, τη στολή τη βαπτιστική του, το βαπτιστικό χιτώνα. Έτσι έζησε τις επόμενες λίγες μέρες της ζωής του και εκοιμήθη φορώντας αυτό το βαπτιστικό χιτώνα. «Χιτώνά μοι παράσχου φωτεινόν», ε;
Ποιός μπορεί να ομολογήσει κάτι για τον Άγιο Κωνσταντίνο, ε; Ποιός μπορεί να μην είναι γεμάτος απ᾽ αυτόν και [γεμάτος] ευχαριστίες, γιατί μας έκανε να ζήσουμε;! Εγώ τι έλεγα; Αχ, τι ωραία που ζούμε στην Πόλη που μας τη γέννησε, μας τη δημιούργησε ο Άγιος Κωνσταντίνος; Δεν πρέπει να πούμε, πόσο μεγάλο είναι να ζούμε στο χώρο της Αυτοκρατορίας της Ορθοδοξίας μας, που τη θεμελίωσε, την έστησε, την έκανε Πόλη και την έκανε δόγμα;
Ευχαριστώ που με ακούσατε. Ευχαριστώ όλους σας που ήρθατε εδώ και κατ᾽ εξοχήν τον Άγιο Κωνσταντίνο! Να είστε καλά!
|
